Cumhuriyet’in 100. yılının kutlanacağı 2023’e girişi yapmışken Türkiye iktisat siyasetleri nedeniyle güç günler geçiriyor. Savaştan yeni çıkmış, Atatürk Türkiyesi’nin birinci yıllarında istikrarlı siyasetlerle, Cumhuriyet’in inşasıyla dünyaya Örnek bir model yaratılmıştı.
Sözcü’den Deniz Bilici Göçmen’in haberine nazaran Türkiye, Beyaz Parti iktidarında ise bütçe açıkları ve Hariç borçlarla anılıyor. Osmanlı Devleti’nden kalan devasa borçlar ve savaşların kayıplarıyla kurulan Cumhuriyet Türkiyesi’nde ise dışarıdan borçlanmadan, istikrarlı bütçe siyasetiyle sağlam adımlar atılıyordu.
DÜNYA KRİZDEYDİ
AK Parti, iktidara geldiği yıllardan bu yana bütçe açıkları katlanırken, Osmanlı devrinin borçlarını da sırtlanan 15 yıllık Atatürk Türkiyesi ise istikrarlı bütçe siyasetini kararlılıkla korumuştu.
Atatürk önderliğinde dünyanın derin bir ekonomik kriz yaşadığı 1929 yılında bile Türkiye bütçe fazlası vermeyi başarıyordu. Cumhuriyet, birinci 3 yılı ile 1931 ve 1933 yılları dış bütçe fazlası verdi. Üstelik bütçe fazlaları da eğitim, sıhhat, ormanlar ve Sanayi için ayrıldı.
Bugün ithalata bağımlı Türkiye’nin tersine kendi endüstrisini kuran ve güçlendiren Atatürk devrinde bütçe, dünyanın Aka kriz yaşadığı yıllar da iç olmak üzere; 1927 yılında 5 milyon TL, 1928 yılında 21 milyon TL, 1929 yılında 11 milyon TL, 1930 yılında 7 milyon TL Çok verdi.
1931 ve 1933 yılında Aleni veren bütçe, 1932 yılında 2 milyon TL, 1934 yılında 12 milyon TL, 1935 yılında 7 milyon TL, 1936 yılında 5 milyon TL, 1937 yılında 6 milyon TL ve 1938 yılında 15 milyon TL Çok verdi. 1937’de yayınlanan Ulus Gazetesi’nde de 17 milyon lira bütçe fazlası verildiği yazıldı.
AK Parti iktidarı periyodunda ise tam aykırısı bir tabloyla karşı karşıyayız. Yeni iktisat Modeli’yle 24 yılın rekorlarını kıran enflasyon, TL’deki değer kaybının yanında 20 yıldır bütçe Aleni veriyor. 20 yılda 2.18 trilyon dolar İhracat yapan Türkiye, 4.1 trilyon dolarlık İthalat yaptı ve 1.3 trilyon dolar Hariç ticaret açığı verdi.
2022’de bütçe açığı 139 milyar TL oldu
Hazine ve Maliye Bakanlığı datalarına nazaran, merkezi Yönetim bütçe açığı, 2022’de 139 milyar 65 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Mustafa Kemal Atatürk, 1923-1938 ortasında onlarca Sanayi tesisi yatırımı yaptı.
AKP’ye bütçe yetmedi Hariç borç rekor kırdı
Yıllık bütçe planlarının yetmediği üzere ek bütçelerin çıkarıldığı AKP devirde 2022’nin 11 ayında bütçe açığı 20.4 milyar TL oldu. 2020’de 178 milyar TL’den Çok Aleni veren bütçenin 2021’deki açığı ise 192 milyar TL’yi aştı. Türkiye’nin bu devirde bu Yıl ödemesi gereken kısa vadeli Hariç borç stoku ise 186.3 milyar dolara yükselerek rekor düzeye ulaştı.
Türkiye’nin brüt Hariç borcu ise 442.9 milyar dolar oldu. 2022 bütçe büyüklüğü 1.7 trilyon liraydı. Temmuz ayında Yekün 880.5 milyar lira ödenek eklendi. Yılın nihayet haftasında ise 2022 bütçesi için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın borçlanma yetkisine 200 milyar lira ek edildi.
2023’te ise bütçe masraflarının 4 trilyon 470 milyar TL, bütçe gelirlerinin 3 trilyon 810 milyar TL olacağı öngörülüyor.
Böylece 660 milyar TL seviyesindeki bütçe açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının yüzde 3.5 olacağı kestirim edildi. nema sarfiyatlarına ise bütçenin yüzde 12.7’si oranında, 565.6 milyar TL ödenek ayrıldı.
Milli gelir ikiye katlandı Türk Lirası değer kazandı
ATATÜRK Türkiyesi’nde bir yandan yeni kurulan Cumhuriyetin kaynak muhtaçlığı karşılanırken öteki yandan yabancı işletmeler ulusallaştırıldı. Dışardan toplu iğneye kadar İthalat yapılsa da Türkiye bu Devre aldığından fazlasını sattı. 1923-1938 yılları ortasında Türkiye’nin ulusal geliri yüzde 104.8 artarken tarım kesimi yüzde 101.3, Sanayi dalı yüzde 148.8 oranında büyüdü. Türk Lirası, dolar karşısında yüzde 24.6 değer kazandı.
Yorum Yok