Avrupa’nın önde gelen pırlanta derecelendirme şirketlerinden Belçika merkezli HRD Antwerp’in Türkiye’de de kuyumcu ve mücevhercileri mağdur eden kuşkulu süreçlerine dair Belçika’nın Antwerp kentinde isimli soruşturma başlatıldı.
DW Türkçe’nin sızdırılan şirket kayıtlarında yaptığı incelemeye nazaran HRD Antwerp, hazırladığı bir İç protokolle sertifikalandırdığı pırlantaların pahasını hileli bir halde yüksek gösterdi.
Bu halde piyasaya giren kirli paranın 240 milyon euro olduğu kestirim edilirken piyasa oyuncularından kimileri kazandı, kimileri kaybetti. Günün sonunda en Aka kaybı yaşayan ise hileli pırlantaları satın Meydan tüketici oldu.
HRD Antwerp’ten sızdırılan ve İç yazışmalar, slaytlarla toplantı kayıtlarını içeren Fazla sayıda evrak, pırlanta dalının kalbi Antwerp’te nihayet yıllarda neler olup bittiğini gözler önüne seriyor. Dokümanlara nazaran hileyle kıymetinde oynama yapılan düşük fiyatlı pırlantaların Türkiye’ye de satıldığı ortaya çıktı.
15’inci yüzyıldan beri elmas ticaretinin merkezi
Kısa Dalga’dan Pelin Ünker’in haberine nazaran Belçika’nın liman kenti Antwerp (Anvers), 15’inci yüzyıldan beri elmas ticareti yapıyor. Elmas madeninin muhakkak bir formda işlenmiş hali olan pırlanta ise 1919’da Belçikalı matematikçi Marcel Tolkowsky tarafından yaratılan 57 yüzeyli (fasetli) kesite verilen isim. Bu kesimde ışık, taşın içinde kırılır ve yüksek bir parlaklık vererek Geri yansır.
Antwerp’te trafiğe kapalı üç cadde pırlanta bölgesi olarak isimlendiriliyor. Antwerp, Dünya Pırlanta Merkezi’nin (AWDC) bilgilerine nazaran bu caddeler yaklaşık bin 700 şirket ve 4 bin 500 pırlanta satıcısına mesken sahipliği yapıyor.
Hoge Raad voor Diamant (HRD), Pırlanta Yüksek Kurulu olarak Belçika hükümeti ve pırlanta sanayisi temsilcilerinin teşebbüsüyle ülkedeki pırlanta kesimini korumak ve teşvik etmek emeliyle 1973’te kurulan bir oluşum. Konsey’in sertifika vermek için ticari bir şubesi de vardı. Kurul 2007 yılında yine yapılandırılarak iki farklı kuruluşa bölündü: Antwerp Dünya Pırlanta Merkezi (AWDC) ve HRD Antwerp.
AWDC, Belçika pırlanta sanayisinin çıkarlarını temsil etmek ve Antwerp’i pırlanta sanayisinin global başşehri olarak tanıtmaktan Mesul tutulurken Konsey’in Müstakil bir iştiraki olan HRD Antwerp, kendi laboratuvarlarında pırlanta ve değerli taş sertifikası veren ticari bir kurum olarak yapılandırıldı. Fakat HRD Antwerp’in yüzde 100 payı hâlâ bölüm federasyonu AWDC’ye ilişkin.
Uluslararası Elmas Kurulu onayını çekti
Ancak DW Türkçe’nin araştırması, HRD Antwerp’in neredeyse altı yıldır Milletlerarası Elmas Kurulu (IDC) tarafından onaylanmadığını ortaya koydu. IDC, 1970’lerden bu yana pırlanta derecelendirmesinde genel kuralları belirleyen bir kurul. Konsey’in onayı derecelendirme kuruluşlarının standartlara Müsait çalıştığını gösteriyor.
Sızdırılan evraklara nazaran IDC, 20 Temmuz 2017 tarihli bir e-postayla HRD Antwerp’in o zamanki CEO’su Michel Janssens’ten HRD’nin pırlantaları IDC kurallarına nazaran derecelendirdiğini sav etmeyi bırakmasını istedi. IDC Lideri Harry Levy, gösterdiği e-postada “Artık durumun bu türlü olmadığı açık” diye yazdı. Yazışmaya nazaran HRD, pırlantaların “kesim” dereceleri için oranları “bir Defa daha Biricik taraflı olarak” yükseltmiş ve böylelikle daha Çok taşın “mükemmel derece” almasını sağlamıştı. Lakin HRD Antwerp bundan sonra da 2021 yılına kadar alıcı formlarında yer Meydan genel karar ve şartlarında IDC’ye atıfta bulunmaya devam etti.
IDC Kurucu Üyesi ve tıpkı vakitte Almanya’nın en eski pırlanta üretim şirketi olan Philipp Hahn Sons’un sahibi olan Dieter Hahn, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, pırlanta derecelendirme parametrelerini değiştirdiği için Konsey’in, hileli sertifikakaları Türkiye’de de bulunan bu kuruluşla birlikte çalışmayı bıraktığını söyledi. Hahn, “Bu parametreler IDC için kabul edilebilir değildi zira sistemimizden çıkıyorlardı. ‘Eğer IDC kurallarına ve IDC parametrelerine uymazsanız, artık IDC’de kalamazsınız’ dedik. Bu yüzden Bir arada çalışmayı sonlandırdık” dedi.
İki derece yükseltme kararı
Şirket kayıtlarına nazaran HRD Antwerp, IDC tarafından reddedildiği 2017 yılında finansal açıdan Kötü durumdaydı. 2017’nin sonlarında hazırlanan raporlarda, hiçbir şey değişmezse “tamamen para çıkışı” olacağı öngörülüyordu. 2017’yi tekrar yapılandırmak için stratejik teşebbüsler oluşturuldu. Bunlar ortasında Hindistan’ın Mumbai kentindeki operasyonlara daha Çok odaklanma ve Antwerp bölgesinde derece yükseltme işini sürdürmeye ait kararlar da yer aldı.
Sızdırılan dokümanlara nazaran şirketin 2020’de gerçekleştirdiği bir toplantıda sunulan slaytlar, bütün HRD Antwerp laboratuvarlarında yeni bir çalışma formunun devreye alındığını gösterdi. Buna nazaran HRD Antwerp’in tahlil sonuçlarının rakipleri GIA ve IGI ile karşılaştıran slaytlarda, esnek bir derecelendirme siyaseti olan IGI tarafından sertifikalandırılmış taşlar için rastgele bir yükseltme yapılmayabileceği, fakat ABD’li rakip GIA tarafından sertifikalandırılmış taşlar için laboratuvarlarının renk açısından bir ila iki yükseltme yapabileceği, berraklık açısından ise bir yükseltmenin Muhtemel olduğu Anlatım edildi. Bunlar birebir vakitte Antwerp’ten gelen şirket içi derecelendirme yazılımı ‘Eureka’ya da otomatik olarak girildi. Laf konusu yükseltme kuralları Mart 2020’de bir İç protokolle belirlendi.
HRD Antwerp; Çin, Hong Kong, Dubai, Hindistan ve Türkiye’de de aktiflik gösteriyor. Şirketin İstanbul ve Dubai’deki faaliyetleri 2021 sonuna kadar yaklaşık yedi Yıl boyunca Türkiye’deki Enstitü İstanbul ilim Akademisi Yönetim Danışmanlığı A.Ş. iştirakinde yürütülüyordu.
“Bunun ismi piyasa dolandırıcılığı”
Temmuz 2021’de HRD Antwerp’te yapılan bir İç toplantıda gündeme gelen Mart 2020 tarihli bir İç protokol de hileyle sertifikalandırılmış pırlantaların Türkiye’ye de satıldığını gösterdi.
Ancak evraklara nazaran Türkiye’deki HRD Antwerp ortağı, yükseltme kurallarını uygulamayı reddetti. Hileli pırlantalar Türkiye’ye Hint kenti Mumbai üzerinden geldi. DW Türkçe’nin izlediği toplantı görüntüsünde Ocak 2020’de HRD Antwerp CEO’luğu misyonuna getirilen Ellen Joncheere, yükseltmeler için dahili bir derecelendirme prosedürü olduğunu ve prosedürde rastgele bir değişiklik yapmadan Evvel sürecin ticari tesirini değerlendirmeleri gerektiğini söyledi. DW Türkçe’nin haber yayınlanmadan Evvel sorular yönelttiği Johcheere, burada ne Cin bir ticari tesirden bahsettiğine dair soruya Karşılık vermedi.
Toplantı görüntüsünde HRD Antwerp’in İstanbul ve Dubai’den Mesul Ortadoğu Müstakil Yöneticisi Michael Davey, “Buna artık prosedür demeyelim. Bu, piyasa dolandırıcılığı yapmanın bir yoludur. Bunu yapmamamız gerekir. Ve bunu muhakkak kağıda dökmemeliyiz. Şayet yapmaya devam edersek ve (HRD’nin) ismini Daimi değersizleştirir ve batarız” diyerek Ellen Joncheere’e seslendi. Joncheere ise bu çıkışı “Hayır, hayır, hayır. Bu dolandırıcılık değil. Bunu yasal olarak Denetim ettik” diye yanıtladı. HRD İstanbul’un Türk ortağı ve yöneticisi Mehmet-Can Özdemir de toplantıda “Pırlantalara değer biçerken muhakkak bir ölçü öznellik Laf mevzusudur. Derecelendirmeler daha yüksek yahut daha düşük olabilir. Lakin bizim senaryomuzda Çabucak iki kademe atlıyoruz” diyerek prosedürün durdurulması davetinde bulundu.
Mayıs 2021’e ilişkin bir toplantı kaydında da CEO Joncheere, ABD’li rakibi GIA tarafından derecelendirilmiş taşları HRD Antwerp’e getirenlerin nasıl yalnızca bir yükseltme istediklerini açıklıyor. Joncheere kayıtta, “İki Cin müşteriniz var: Yeni taş getirenler ve GIA taşları getirenler. GIA taşlarını getirenler yükseltme yapmak istiyorlar, tamam mı?” diyori. CEO, HRD Antwerp’in bu yükseltme işinden vazgeçemeyeceği, zıt takdirde Antwerp ve Hindistan’da Fazla Çok Amel kaybedileceği konusunda uyarıyor:
“Eğer bugün GIA kadar sert standartlara geçersek şirketi kapatmak durumunda kalabiliriz.”
Bu İç prosedür bugün HRD Antwerp kümesi içinde hâlâ yürürlükte.
Konuyla ilgili olarak DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Michael Davey de “Yükseltilen yahut yanlış derecelendirilen taşların sahiplerinin elde ettikleri kârın yılda yaklaşık 240 milyon euro olduğunu varsayım ediyoruz. Bu Fazla Aka bir para. Yani kirli derecelendirme nedeniyle birileri bu kadar kazanıyor, bu da birilerinin bu kadar kaybettiği manasına geliyor. Ve günün sonunda kaybeden tüketicilerdir” dedi.
“Mumbai pazarını kazanmak istediler”
HRD Antwerp’te derecelendirme standartlarıyla oynandığına ait birinci tartışmalar şirketin Hindistan operasyonuyla ilgiliydi. Dünyadaki elmasların yaklaşık yüzde 90’ının kesim ve cilalama süreçleri Hint kenti Mumbai’de gerçekleşiyor. Müstakil Yöneticisi Michael Davey, Aka potansiyeli olan bu pazara erişim konusunda başarısız olan HRD Antwerp’in bu yüzden kimi üreticilere gidip ‘derece yükseltme’ teklifinde bulunduğunu sav ediyor.
DW Türkçe’ye 2019’da pazarın aniden büyümeye başladığını ve Türkiye’deki mücevhercilerin de daha düşük fiyatlı HRD Antwerp sertifikalı taşlara yöneldiğini anlatan Davey, mücevhercilerin bunun ne demek olduğunu farkına vardıklarında Fazla mutsuz olduklarını, zira prestijlerinin zedelendiğini aktardı. Kendilerine gelen şikayetler sonucu harekete geçtiklerini ve HRD Antwerp’e Mumbai operasyonunun ihlallerini bildirdiklerini belirten Davey, günün sonunda şirketin bunu düzeltmek için adım atmadığını Anlatım etti.
Şirketin sızdırılan kayıtları da gelen şikayetlerin Ağustos 2019’da HRD Antwerp’te bir İç kontrol yapılmasına yol açtığını gösteriyor. Eylül 2019’da yazılan İç kontrol raporuna nazaran, Mumbai’deki değerleme sonuçları ile Antwerp ve İstanbul’dakiler ortasında sahiden de ‘önemli bir fark’ olduğu sonucuna varıldı.
Yine şirket kayıtlarına nazaran HRD Antwerp İstanbul’un yöneticileri, Kasım 2019’da HRD Antwerp yöneticilerine resmi bir name gönderdi. Mektupta, HRD’nin üst seviye yöneticilerinin her türlü toplantıya Karşın durumun ciddiyetini kavrayamadıkları, HRD Antwerp’in tamamına sahip olduğu HRD Mumbai’deki anormalliklerin kabul edilebilir olmadığı ve şirkete olan itimadın sarsılacağı Anlatım ediliyor.
Ancak Türkiye’deki ortağın Temmuz 2021’de kendi topladıkları 78 taş üzerinde yaptığı yeni bir İç kontrol Mumbai’de sıkıntıların hala sürdüğünü gösterdi.
Türkiye’deki kuyumcular: Prestijimiz sarsıldı
Türkiye hem pazar olarak hem de ihracatçı olarak mücevher piyasasında yükselen bir ülke. Türkiye’ye gelen pırlantaların esas kaynaklarından biri ise Hindistan.
DW Türkçe’nin konuştuğu İstanbul’daki kuyumcular ve mücevherciler de Hindistan’dan gelen taşlardan Dolayı huzursuz olduklarını belirtti. HRD Antwerp Mumbai sertifikalı pırlantalardan Dolayı yaşadıkları mağduriyeti anlatan kuyumcular, İhracat pazarlarına ve turistlere satılan yanlışsız formda derecelendirilmemiş taşlar nedeniyle bölümün prestij kaybına uğradığını aktardı.
Türkiye piyasasında artık HRD Antwerp sertifikalarının daha az tercih edildiğini, zira müşterilerinden Geri geldiğini Anlatım ettiler.
Şirket hakkında soruşturma başlatıldı
Ekim 2021’de ise HRD Antwerp, Türkiye’deki ortağıyla Amel birliğini keserek İstanbul ve Dubai’deki ortak teşebbüsleri durdurdu. Türkiye ortağı, HRD Antwerp ve AWDC aleyhine Antwerp’teki şirket mahkemesinde hukuk davası açtı. Ayrıyeten kabahat duyurusunda bulundu ve akabinde bir soruşturma hâkimi HRD Antwerp hakkında isimli soruşturma başlattı.
Mahkeme, öbür konuların yanı sıra, HRD laboratuvarlarının elmaslara biçtiği kıymetin kuşkulu derecede yüksek olup olmadığını araştırıyor. Antwerp savcılık sözcüsü Kristof Aerts, Belçika’nın iktisat gazetesi De Tijd’e yaptığı açıklamada isimli soruşturmanın devam ettiğini doğruladı, fakat içeriği hakkında yorum yapmadı. Cezai cürüm işlenip işlenmediğine isimli soruşturma sonucunda karar verilecek.
HRD Antwerp: Sertifikalarımıza itimat yüksek
HRD Antwerp, DW Türkçe’nin, pırlantanın kıymetini iki derece yükselten İç prosedürün şirketin mali tablolarında nasıl bir değişime yol açtığı, piyasayı nasıl etkilediği, müşterileriyle bu bahiste Özel muahedeler yapıp yapmadığı ve IDC’nin neden şirketle Amel birliğini bıraktığına dair detaylı sorularına Cevap vermedi.
Şirket Üst Finans Yöneticisi (CFO) Mark Meukens devam eden soruşturma ve davalar nedeniyle sorulara spesifik olarak Karşılık vermeyeceklerini belirterek ‘pırlantalar için Biricik tip, milletlerarası kabul görmüş bir derecelendirme standardı olmadığını’ vurguladı. Meukens, “Sonuç olarak, pırlanta derecelendirmesi yapan her şirket kendine mahsus bir standart uyguluyor. Bugüne kadar HRD’nin ya da Öbür bir elmas şirketinin hiçbir müşterisi bu bahiste resmi bir şikâyette bulunmamıştır. Gün geçtikçe, müşterilerimizin HRD sertifikalarının kalitesine yüksek seviyede bir itimat olduğunu görüyoruz” tabirlerini kullandı.
Pırlantanın kıymeti nasıl ölçülüyor?
Pırlanta derecelendirme kuruluşları, bir pırlantayı karat, renk, berraklık ve kısma nazaran kıymetlendiriyor. İşlenmiş bir elmas için kullanılan tartı ünitesi karat ve bir karat 0,2 grama eşit. Fakat eşit karatta olan iki pırlantanın fiyatı renk, berraklık ve bölümüne nazaran Aka değişiklikler gösteriyor.
Bir pırlantanın rengi, renksizden hafif sarıya kadar derecelendirilirken pırlanta renksize ne kadar yakınsa pahası de o kadar artıyor.
Berraklık ise pırlantadaki kusur ve izlerin görünürlük derecesini Anlatım ediyor. Kusur ve izler çıplak gözle rahatça görülebiliyorsa bu pırlanta “pike taş” olarak nitelendiriliyor. Pırlantanın bölümü için de eksiksiz (exc.) ile zayıf (poor) aralığında derecelendirme Laf konusu.
Örneğin 1 karatlık I rengindeki taşın rengi iki derece yükseltilip G’ye çıkarıldığında fiyatı 6 bin 100 dolardan 8 bin 700 dolara çıkıyor. Yanlış derecelendirmeden bin 600 dolarlık ayrım oluşuyor. 5 karatlık bir pırlantanın pahası ise birebir süreçte 181 bin dolardan 259 bin dolara yükseliyor. Tıpkı taşa berraklık ve kesim için de derece yükseltmeler yapılırsa hileli derecelendirmeden elde edilen kâr daha da büyüyor.
Sertifikalandırma nedir?
Dünyanın dört bir yanında nişan yüzüklerine, kolyelere ve biblolara ışıltı getiren pırlantanın Fazla geniş bir kalite yelpazesi var. Tüketicilerin ise hakikat fiyatı ödeyebilmeleri için pırlantaların kalitesini bilmeleri Ehemmiyet taşıyor. Mücevherciler için de ne satın aldıklarını bilmeleri piyasada sağlayacakları itimat açısından kıymetli. Bu nedenle pırlanta sahipleri, tüccarlar ve üreticiler pırlanta derecelendirme şirketlerine başvurarak ellerindeki pırlantanın derecesini uzmanlaşmış laboratuvar ölçümleriyle sertifikalandırıyor.
Bir pırlanta derecelendirme kuruluşunun anne işi, alım satım süreçlerini kolaylaştırmak için pırlantanın kalitesinin hakikat değerlendirmesini piyasaya sunmak.
Yorum Yok