Milyonlarca kişinin hayatını etkileyen Kahramanmaraş zelzelesi sonrasında hasar tespit çalışmaları hızlanırken, yapılan araştırmalar, Türkiye’nin bölgedeki ve iktisattaki hasarı 5 Yıl içinde Tamir edebileceğini ortaya koydu. Türkiye iktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı tarafından hazırlanan, Burcu Aydın Özüdoğru imzalı rapora nazaran bölgenin tekrar kalkınma planının maliyeti 5 yıllık bir devirde yaklaşık 150 milyar dolara ulaşacak.
600 MİLYARLIK ek HARCAMA
Sözcü’den Sayime Başçı’nın haberine nazaran raporda yapılan varsayımlara nazaran üstyapı ve altyapı inşaat, güçlendirme ve tamir maliyetleri 88 milyar dolar civarında olacak. Bu maliyetin yarısının halk kaynaklarıyla finanse edilmesi öngörülürken, en Aka ikinci maliyet taşıt, demirbaş, stok ve tüketim malları kaynaklı kayıplar olarak gösterildi. Bu kalemin de büyüklüğü 35 milyar dolar olarak varsayım edildi. Rapora nazaran, zelzele kaynaklı Yekün masrafların birinci 3 Yıl içindeki yıllık maliyetinin 30 ile 40 milyar dolar civarında olacağı ve yüklü kısmının halk tarafından finanse edilmesi gerektiği belirtildi.
Deprem kaynaklı harcamaların 5 yıllık bir finansman planını gerektireceğinin vurgulandığı raporda, birinci yıllarda ulusal gelire oranla yüzde 2.5- yüzde 3.5 bandında, toplamda ise yüzde 8 civarında bir ek finansman gereksinimi doğuracağı iddia edildi. Zelzelenin 2023 bütçesine getireceği ek harcama ise 600 milyar TL olarak hesaplandı.
Yine zelzelenin etkilediği nüfusa yapılacak barınma, bakım, eğitim ve istihdam üzere cari takviyelerin 320 milyar TL (17 milyar dolar) düzeyinde olacağı öngörüldü. Yalnızca süreksiz barınma takviyelerinin bir yıllık maliyetinin 78 milyar TL (4 milyar dolar) olarak iddia edildiği raporda, “Ayrıca uzun vadede Türkiye’nin kalkınma modelini afetlere nazaran tekrar şekillendirmesinin yaratacağı finansman gereksinimi da, halk maliyesi üzerinde önümüzdeki 10 Yıl boyunca kayda değer bir ek yük yaratacaktır” tespitlerine yer verildi.
Kısa vadeli tedbirler
Raporda öne çıkan kısa vadeli ekonomik önlemler de şöyle sıralandı: “İstihdamın devamı için kısa çalışma ödeneği, İŞKUR ve KOSGEB dayanakları süratli ve faal bir halde hayata geçirilmeli. Makro-finansal risklerin aktif idaresi için Nakit ve maliye siyaseti milletlerarası kabul görmüş makul siyasetlere dönülmeli. Tekrar kurulacak kentler Türkiye’nin tarım ve hayvancılık üretim potansiyeli gözetilerek planlanmalı. Yoksullukla çaba aktif yürütülmeli.”
Enflasyon yükselir turizm gelirleri düşer
Depremin, iktisadın yavaşladığı ve risklerin arttığı bir periyoda denk gelmesiyle buradaki faturanın artacağına dikkat çekilen raporda, ekonomik büyümenin 2023 yılında beklenen baz senaryoya nazaran 1.2 puan daha düşük gerçekleşerek yüzde 3 civarında olacağı belirtildi. “Deprem, kısa vadede tüketici ve Müstahsil fiyatlarını üst taraflı tetikleyecek, Besin fiyatları 2023 yılında üst taraflı artacaktır. Hane ve kira fiyatları üzerinde uzun müddetli fiyat baskısı devam edecek, 2023 yılı turizm gelirleri üzerinde Olumsuz tesiri olabilecektir” tespitlerinin yer aldığı raporda, borç stokunun ulusal gelire oranının yaklaşık 4.5 puan artacağı belirtildi.
Yorum Yok