Parça modül yıkılan kentte Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın datalarına nazaran en az 60 bin yapı yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı durumda.
Geçen onca vakte rağmen hâlâ çadır badiresinden bahsedildiği, kentteki moloz yığınının beraberinde Önemli sıhhat meselelerine davetiye çıkardığı Hatay’da olup bitenin sorumluluğunu ise 2023 yılına teslim etmek elbette akıl kârı değil.
Independent Türkçe’den Dora Mengüç’ün haberine nazaran jeologların, jeofizikçilerin, paleosismologların “Deprem kapıda” diye afetten 1 Yıl Evvel merkezi ve Mahallî otoriteyi uyarması bir yana, ortaya bu görünümün çıkmasının arkasında yatan nedenlerden biri de bilinçsiz yapılaşma.
Hatay, 6 Aralık 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6360 sayılı “On Dört Vilayette Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Kimi kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında büyükşehir unvanını almıştı.
Büyükşehir olmadan Evvel 11 ilçe ve 1 merkezden oluşan Hatay’ın merkezi ikiye ayrılıp kuzeyi var ismi olan Antakya ilçesi, güneyi ise Defne ilçesine dönüştürülmüştü.
İskenderun’un güneyinde bulunan Arsuz beldesi, 5 Kent ve 17 köyün bağlanmasıyla Arsuz ilçesi olarak kuruldu.
Dörtyol’un güneyinde bulunan Payas beldesi Payas ilçesi olarak kurularak 4 yeni ilçe Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne bağlanmıştı.
Ancak kentteki çarpık yapılaşmanın kökeni daha da eskiye, 1994’lü yıllara dayanıyor.
TMOBB kent Plancıları Odası Hatay Vilayet Temsilcisi Serkan Koç’a nazaran o yıllarda merkezin Çabucak çeperinde siyasi emeller uğruna bütçeleri dar, altyapı sıkıntılarına hizmet edemeyecek beldelerin kurulmasıyla düzensizlik başladı.
Kendisi de bir depremzede olan Koç, 2009’a gelindiğinde ise Antakya kent merkezinin gelişimini tamamladığını söyleyip sarsıntının yıkıcılığını artıran kentsel sıkışmayı inşaat patlaması üzerinden Tanım ediyor:
“Biliyorsunuz kentler canlı bir organizmadır birebir vakitte. Büyür, gereksinimler artar, nüfus arttıkça gereksinimler da artar. kent büyür, gelişir. lakin baktığımız Vakit Antakya kent merkezinin etrafı Kent belediyeleriyle dolduğu için kent merkeze sıkıştı kaldı. Beldelere gerçek bir yoğunluk olmaya başladı. ancak bu beldelerdeki yapılaşmalara dönüp baktığınız Vakit bu bölgeler çoklukla aslında tarım alanlarıydı. Yani kırsal yerleşimin olduğu bölgelerde, 1982 yılında Kent olmadan Evvel bunların hepsinin imarları tarım alanıydı. Yerleşim alanında iki kat Bayındırlık müsaadesi vardı. lakin 2009’lu yıllara geldiğimiz Vakit -aslında bu Türkiye genelinde olan bir şeydi- bir inşaat patlaması, kesimde bir patlama yaşandı. Dediğim üzere yalnızca Antakya genelinde değil, Türkiye genelinde… Hatta ekonomimiz inşaata dayalıydı.”
“RANT UĞRUNA TARIM ALANLARI VE ZEYTİNLİKLER İMARA AÇILDI”
Şehir Plancıları Odası Hatay Vilayet Temsilcisi Serkan Koç, 2009’da kentte doluluğun arttığını, beldelerde kâfi teknik takım olmayınca rant uğruna tarım ve zeytinlik alanlarının yol genişlikleri bile değişmeden, plan mevzuatı mucibince ayrılması Gerekli toplumsal donatı alanları ayrılmadan, hatta kimi bölgelerde yer etütleri bile yapılmadan imara açıldığını söylüyor.
Örnek olarak ise Antakya ilçesinde yıkımı en ağır halde yaşayan Odabaşı ve Ekinci mahallerini gösteriyor:
Dönemin Kent belediyesi lakin daha sonra bir üst ölçekli plan yapıldı, Etraf sistemi planı Vilayet genel meclisi tarafından yapıldı. Büyükşehir olmadan önce… Natürel planlar o Devre en Vilayet belediyesi, hem Vilayet genel meclisi tarafından onaylanıyordu. Bir biçimde bunlar maddeleşti. Yani binalar bittikten sonra bir halde Amel işten geçmişti. Hatta mimar odasının bir dava süreci vardı. Zeytinliklerin Etraf sistemi planıyla imara açılmasıyla ilgili… Binalar bitti, beşerler oturdu, mahkeme ondan sonra iptaline karar verdi. Beşerler artık meskenine girip oturduktan sonra yapacağınız Fazla Çok bir şey yok o süreçten sonra. Hatay bunun bedelini bu sarsıntıda Fazla Önemli ödedi, kent merkezinde özellikle.”
“ENKAZLARI TIRNAKLARIMIZLA KAZIDIK”
Serkan Koç, emsal bir durumun Samandağ, Arsuz ve Dörtyol’da da yaşandığını; bu bölgelerin de çarpık kentleşmeden nasibini aldığını Anlatım ediyor.
Depremi yaşayan Koç, sarsıntılardan 3 ay Evvel taşındığı yıkık binanın önünde konuşurken görece şanslı olduğundan bahsediyor, yaşadıklarını unutamadığını ek ederek:
Çok şükür canımız sağ bir formda çıkabildik ancak konutumun etrafındaki binaların hiçbiri ayakta kalmadı. İki gün boyunca çığlık sesi ve yağmurun altındaydık. Hiçbir formda enkazları kaldırabilecek ne gücümüz vardı ne aletimiz. Beşerler tırnaklarıyla, buldukları kaşıkla, bıçakla, enkazları kazıyıp bir halde can kurtarma kederine düşmüştü. güç bir süreçti. Uzun yıllar insanların unutabileceği bir Hadise değil. Ben hala unutamıyorum. Kendi adıma söyleyeyim.”
“STADYUM VE HASTANE BİLE DERE YATAĞI ÜZERİNE KURULMUŞ”
Şehir Plancıları Odası Hatay Vilayet Temsilcisi Serkan Koç, 2012’de çıkan büyükşehir kanunu ve sonrasında düzenlenen 2014 Lokal seçimlerini hatırlatıyor.
“Çarpık yapılaşma ile ilgili hükümet isteseydi Gerekli önlemleri alabilirdi” diyen Koç, “En Aka Bayındırlık artışları bu periyotta yaşandı. tarım alanlarının yok olması meselesi… Taban, yer diyoruz! Devlet hastanemizin, Belde hastanemizin bulunduğu bölge, stadyumun yapıldığı bölge… Eski göl aynası, dere yatağı! Bunlara ait önlemleri almadığımız sürece, bu zihniyetle bir planlama yaklaşımıyla devam ettiğimiz sürece biz bu acıları muhtemelen yaşamaya devam edeceğiz” biçiminde konuşuyor.
Zeytinlik ve tarım alanlarına yapı dikilen noktalardan biri de Kamu ortasında “tabut rezidans” olarak anılan Rönesans Rezidans’ın bulunduğu bölge. Koç, bu alanın da 2009 yılına kadar zeytinlik olduğunu hatırlatıp soruyor:
O devirde Rönesans ve etrafı imara nasıl açıldı? Kontrolünü kim yaptı? Bunun da oturup incelenmesi lazım. Kimler bunlara katkı sundu? Rant uğruna yani yalnızca kenti feda etmedik, bir sürü canı da feda ettik. Tahminen bu durumdan sonra tahminen kendimizi kurtarabiliriz diye umuyorum. O niyetteyim. O görüşteyim o inançtayım. fakat kaybettiğimiz canlar bir daha Geri gelmeyecek.”
Birleşmiş Milletler (BM) varsayımlarına nazaran 6 Şubat sarsıntılarından etkilenen bölgede yaklaşık 1,5 milyon şahıs evsiz kaldı.
Barınma gereksiniminin karşılanması için ise en az 500 bin konutun inşa edilmesi gerekiyor.
Hükümet inşa ve ihya sürecinin süratle tamamlanacağını işaret ediyor, mesuliyet cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın omuzlarında.
Ancak kent Plancıları Odası Hatay Vilayet Temsilcisi Serkan Koç, kentle ilgili gerçekleştirilecek planlama çalışmalarının iştirakçi bir anlayışla yürütülmediği kanaatinde:
Burada yaşayan insanların yok sayarak bir plan yapılmaması gerek. Bakanlığın yayınladığı kararname doğrultusunda bakıyoruz dağ eteklerine konutlar yapılıyor, hastane temelleri atılıyor. Bölgesel, noktasal, lokal bir planlama anlayışıyla kimi şeyler ilerliyor. Bunun yerine iştirakçi, yereldeki dinamiklerin muhtaçlıkları, kentin potansiyelleri dikkate alınacak halde yapılmalı. Planlama disiplinlerarası bir Uğraş grubu… Bu Tüm disiplinlerarası Uğraş kümelerinin bir ortaya geleceği biçimde, yavaş yavaş üst ölçekten başlayarak alt ölçeğe kadar inecek biçimde bir yaklaşım da yapılması lazım. Zira dışarıya şu Lahza Fazla Önemli bir göç verdik. İnsanların buraya Geri dönüp kendilerini buraya ilişkin hissetmeleri lazım. Bunları yok sayarak bir planlama anlayışı kenti Fazla daha Üzücü bir tarafa götürebilir. Önemli formda demografik yapıyı bozabilir. Bu konulara dikkat etmemiz gerekiyor.”
Patronlardunyasi.com
Yorum Yok