Türkiye’de müteahhit sayısının, Tabip sayısından 2.5 katından Çok olduğu anlaşılırken, bu Amel için rastgele bir eğitim alma mecburiyeti yok. 18 yaşını dolduran her vatandaş, yaşadığı kentin ticaret odasına kaydolarak yılda 2 bin metrekare inşaat yapabiliyor.
Kahramanmaraş merkezli zelzele felaketinin akabinde Türkiye’nin birçok ilinin, yapı imali ve kontrolü açısından sınıfta kaldığı Fazla Tasa bir halde ortaya çıktı. Gölcük’te meydana gelen 1999 sarsıntısının akabinde “ders çıkarıldığı” söylense de, afetin vurduğu 10 vilayette 43 binden Çok insanın yıkıntı altında kalarak hayatını yitirmesi, durumun vahametine işaret ederek, dikkatleri inşaat dalının nasıl işlediğine yöneltti.
Gazete Oksijen’den Esen Dolma’nın haberine nazaran; Türkiye’de 450 bin müteahhit bulunuyor. Sadece İstanbul’da Hane inşaatı yapan firma sayısı 77 bin. Ve bu 450 bin müteahhit için ne bir diploma ne de Öbür bir eğitim koşulu aranıyor. Bu Amel koluna girmek isteyenler bulundukları ilin ticaret odalarına giderek aktiflik alanlarına nazaran kaydoluyor. Konut, altyapı ve onarım üzere her inşaat faaliyeti için farklı bir kod veriliyor. Yani 18 yaşını doldurmuş, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve şirket açabilme kaidelerine sahip herkes müteahhit olabiliyor.
SERTİFİKAYA BİLE GEREK YOK
Bu işi yapmak için rastgele bir üniversite bitirmek gerekmiyor. Birtakım yükseköğretim kurumları bu eğitimi veriyor, birtakım danışmanlık kurumları da “üniversite onaylı” olduğunu belirttikleri eğitim programları düzenliyor. 48-120 saat ortası değişen programlar sonrasında bu sertifikaları almak mümkün. Lakin bu sertifikaya sahip olmak müteahhit olmak için Mecbur değil.
İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) genel Sekreteri ve Yönetim Şurası Üyesi Kubilay Salihvatandaş inşaat sürecinde birçok kişinin kontrolüyle karşılaşıldığını hatırlatıyor:
“Jeoloji mühendisi taban etüdü yapıyor. Mimari, statik, elektrik, yangın ve asansör projelerine onay veren inşaat mühendisleri var. Bu evrelerde Uğraş odaları ile belediyenin onayı Laf konusu. Hepsinin akabinde inşaata bakanlıkça bir Bina kontrol firması atanıyor. Ve firma her beton dökümünden örnek alıyor. En nihayet da belediye iskan veriyor. kontrol düzeneği güzel çalışırsa Sorun çıkmaz. İlkokul mezunu biri restoran da işletebilir lakin Besin mühendisleri tarafından denetlenir.”
DERNEK Mevcut fakat YAPTIRIMI YOK
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2019’da çıkarılan bir yönetmelikle birinci sefer müteahhitlerle ilgili bir sınıflandırma öngörüldü.
Buna nazaran Bina müteahhitleri H’den A’ya 15 sınıfa ayrılıyor. Bakanlık tarafından her müteahhite bir karne veriliyor. Yönetmelikle Bir arada karnesiz müteahhitlerin Amel yapamayacağını söyleyen Salihvatandaş, “Dolayısıyla bütün müteahhitler Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı” diyor. Fakat yönetmelik rastgele bir ‘müteahhit olma kriteri’ getirmiyor.
Peki bu sınıflandırma nasıl yapılıyor? Hiç Amel deneyimi olmayan bir müteahhit, en alt Sınıf olan H kümesinden başlıyor. Projeler hazırlanıyor, ruhsata başvuruluyor, müteahhidin karnesi de yapılan her inşaatta yükseliyor. Yıllık olarak ilgili yönetmelikle aranan ekonomik, mali, mesleksel ve teknik kapasiteye sahip olması halinde müteahhit bir üst sınıfa çıkıyor. Kaç metrekare inşaat ve kaç liralık Amel yapılacağı ile kaç işçi çalıştırılacağı da üst sınıfa çıktıkça artıyor. H kümesi müteahhitlere yılda ortalama 2 bin metrekare Amel yapma hakkı veriliyor. En yüksek Sınıf olan A kümesi karne sahibi müteahhitlerin inşaat hakkı ise sınırsız. Lakin A kümesinin yıllık en az 150 milyon liralık Amel yapması ve en az 50 işçi çalıştırması gerekiyor. Ayrıyeten her müteahhidin aşikâr sınıflarda (villa rezidans, depo vb.) yapabileceği inşaatın da limiti bulunuyor.
Müteahhitlik yetki dokümanı kayıtları elektronik ortamda, bakanlık bünyesinde YAMBİS ismi verilen Bina müteahhitliği bilişim sisteminde tutuluyor. kontrol de Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılıyor. İstanbul İnşaatçılar ve Müteahhitler Derneği Yönetim Şurası Üyesi Hilmi Akgün, “Meslek odası olmadığı için derneklerin yaptırım gücü yok. Lakin bakanlık idari Nakit cezası verip kabahat duyurusunda bulunabilir. Ayrıyeten bakanlığın Sınıf düşürme yahut yetki evrakını iptal etme üzere karne müeyyideleri de bulunuyor” diyor.
AB ÜLKELERİNİN TOPLAMININ 18 KATI
Avrupa Birliği ülkelerinin tamamında 25 bin müteahhit bulunuyor. Yani Türkiye’de bu işi yapan şahıs sayısı, AB’dekinin 18 sert kadar.
Örnek vermek gerekirse, Fransa’da hiç deneyimi olmayan biri Genç yapı Başkanları Enstitüsü (ESJDB) ismi verilen bir kurumdan ‘Yapı Müteahhidi Sertifikası’ alıyor. Sertifika için bir Uğraş lisesinde iki yıllık bir eğitim görüyor.
Bu eğitimden sonra üç yıllık alan tecrübesini tamamladığında da ‘Seviye II Bina Müteahhidi Sertifikası’ almaya hak kazanıyor. Almanya’da ise sertifika sahibi olmak Kaide ve bunun için de eğitim programlarını tamamlamanız gerekiyor.
Yorum Yok