Şubat ayında Türkiye’de en az 50 bin, Suriye’nin kuzeyinde de en az 7 bin kişinin vefatına yol açan yıkıcı zelzeleler, 14 Mayıs’taki kritik cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimleri öncesi ülkedeki derin meseleleri ortaya serdi. Türkiye’nin hükümet değişiminden fazlasına gereksinim duyduğu açık. Siyaset ve iktisatta esaslı dönüşüme muhtaçlığı var. Bu da Fazla kuvvetli inşaat lobisine karşı durmak ve yaralı demokrasinin tekrar inşasına girişmek demek.
Depremler elbette doğal afetti lakin inşaat ve öteki kesimlerdeki yozlaşma yıkım yarattı. Bu gerçeğe Karşın kuvvetli başkan Recep Tayyip Erdoğan yetkililerin hazırlıksız yakalandığını kabul etse de ağır bilançonun sorumluluğunu tabiata yükledi. Halktan artık her şeyin Denetim altına alındığına inanması ve afet sonrası yine inşa sürecinde Erdoğan’a güvenmesi isteniyor.
Ancak unutulmaması gereken bir şey var: 1999’da İzmit’te yaşanan 7.6 büyüklüğündeki sarsıntıda meyyit sayısının Fazla Çok olması (yaklaşık 18 bin) çoklukla inşaatların ve Belde planlamasının niteliksiz olmasına bağlanmıştı. Hükümet bu duruma müdahale etmek için yüksek riskli bölgelerde yeni inşaatları önleyecek nihayet derece gelişmiş Bina kuralları ve yönetmeliklerini uygulamaya koymuştu.
BELEDİYELERDE UYGUNSUZ İLİŞKİLER
O halde nihayet zelzelelerde neden 18 binden Çok yapı yıkıldı ve 280 binden fazlası ağır hasar aldı? Kısa yanıt belirli: Bina yönetmeliklerine uyulmadığı için. Yıkılan binaların birçoğu 1999’dan sonra inşa edilmesine Karşın sağlam değildi. Zayıf temellerde gereken asgarî çimento ölçüsü kullanılmamıştı zira belediyeler ve müfettişler müteahhitlerin Üzücü uygulamalarını görmezden gelmişti.
Yolsuzluk ve yozlaşma Türkiye’de inşaat lobisinin nihayet yirmi yıldaki muazzam yükselişinin yalnızca bir boyutu. Şu anda inşaat bölümü Yekün sabit kapital yatırımlarının yüzde 40’tan fazlasını oluşturuyor. Bölümün siyasi nüfuzu daha da yüksek. İnşaat şirketleri Tüm Aka siyasi partilerin önde gelen bağışçıları ortasında ve hangi partiden olursa olsun belediyelerle uygunsuz derecede yakın bağlantıları var.
İnşaat dalının getirdiği yozlaşma birçok ülkede Önemli Sorun lakin Türkiye’deki durum Özellikle vahim. Kesim iktisada nazaran oran- tısız biçimde Aka olmakla kalmıyor. Erdoğan’ın yirmi yıllık otokratik idaresiyle Önemli halde zayıflattığı demokratik kurumları da suistimal ediyor.
AÇIKTAN MUHALEFET TEHLİKELİ
Erdoğan hükümetinin 2018’deki garip “imar affı” inşaat lobisinin gücünü gözler önüne seriyor. Af sayesinde mülk sahiplerine yalnızca ek vergi ödeyerek binalarını yönetmeliğe Müsait biçimde yıkma yahut güçlendirme zorunluluğundan kurtulma imkanı verildi. Buna fay sınırında, sulak topraklarda, havzalar- da ve diğer yüksek riskli alanlardaki yapılar da dahildi.
Son sarsıntılarda en Aka yıkımı yaşayan on kentte tam 294 bin yapı aftan yararlanmıştı. Affın öldürücülüğünü kıymetlendirmek için şimdi elimizde Kesin bilgi yok lakin bu binalardan birçoğunun çökerek ölümlere yol açtığını varsaymak ma kul. 1999’da çıkarılan ve 2021’deki cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle artırılan “deprem vergisinin” emeli binaların zelzeleye dayanıklılığını artıracak iyileştirmeleri finanse etmekti. Lakin bu vergilerin nereye gittiğine dair Önemli bir belirsizlik var.
Bu kadar ağır bir can kaybı bilançosu ve evsiz kalan Çehre binlerce insan düşünülünce Türkiye’deki seçmenin 14 Mayıs’ta hükümete Aka ölçüde sırt çevirmesi beklenebilir. Lakin medya ve sivil toplumun Ulusal ve Mahallî siyasetçilerden hesap sormaya istekli olduğuna dair Çok emare yok. En azından şimdilik. 1999’da birden fazla basın organı zelzelenin yarattığı hasanı hükümetin başarısızlığı olarak göstermişti. Bugünse Türk medyasında zelzelenin “takdir-i ilahi” olduğu, hasebiyle Erdoğan ve hükümetinin suçlanamayacağı tarafında neredeyse Fikir birliği var.
Böylesi yayınlar şaşırtan değil. Erdoğan yıllar içinde TV kanalları ve yüksek tirajlı gazeteler de iç olmak üzere neredeyse Tüm basına hakim. Açıktan muhalefet giderek tehlikeli hale geliyor. Eleştirel haber yapan gazeteciler Daimi mahpusa atılıyor. Erdoğan’a karşı çıkan internet siteleri ve toplumsal medya platformları kapatılıyor.
Meclisin Ekim 2022’de geçirdiği “sansür yasası” online sansürü daha da derinleştirdi. Hükümet maddeden yararlanarak zelzelelerin ertesinde toplumsal medya sitelerine erişimi engelledi ve dolaylı olarak kurtarma çalışmalarını zorlaştırdı.
Medya hakimiyetinin baş döndürücü düzeye ulaşması ve bunun yol açtığı kutuplaşma sonucu muhalif partiler ve siyasetçiler Özellikle yolsuzlukları ve hükümetin yetersizliğini anlatacaklan Vakit seçmene ulaşmakta zorlanıyor.
TRİBÜNDEN YÜKSELEN SES
Ancak muhalefet partilerinden oluşan koalisyon seçimi kazansa bile Türkiye’nin problemleri yalnızca hükümet değişimiyle çözülmeyecek. Ülkedeki kurumların tekrar inşası kural. Bunun için de inşaat lobisi olması gereken boyuta çekilmeli.
Geniş kapsamlı, dönüştürücü bir değişim ihtimali yüksek görünmese de Erdoğan’ın medya ve devlet kurumları üzerindeki hakimiyeti yine seçilmesine yetmeyebilir. Medyaya yansımasa bile seçmende bariz bir değişim dileği var. Bu ses stadyumlarda duyuluyor. Ülkenin en Aka gruplarının nihayet maçlarında tribünlerden “Yalan palavra yalan; dolan, dolan dolan; 20 sene oldu, istifa” sesleri yükseldi.
Medya elbette olayı geçiştirdi. Erdoğan yanlısı yetkililer ve gazeteciler reaksiyonları terör hareketi sayarak karaladı. Kulüplere Nakit cezası verildi ve taraftarlarının deplasman maçlarına gitmesi yasaklandı. Yine de birebir görüşler sandıkta Aka ölçüde yankı bulacaktır.
Siyasi değişim talebi beklenmedik yerlerde ortaya çıkabilir ve bu bir Sefer oldu mu milyonlarca beşere ümit verebilir. Gerçek değişim için yeni bir hükümetten çok buna muhtaçlık var. Türklerin demokrasiyi yine inşa etmek için Erdoğan’ı göndermesi, inşaat bölümünün karşısına dikilmesi ve Temel kurumların onarımına girişmesi gerek. Tahminen de işe medyadan başlanmalı.
patronlardunyasi.com
Yorum Yok